Ontwikkelingspsychologie
Downsyndroom
Motorische ontwikkeling
Etiketten
Creatieve ontwikkeling
Emoties
Cognitieve ontwikkeling
Innerlijk kind
[...]
Rouwverwerking bij kinderen
Rouwverwerking is het omgaan met het verlies van een dierbare of huisdier. Verlies hoort bij het leven, er valt niet aan te ontkomen. Verlies door de dood van een geliefde of een huisdier, door echtscheiding, door verhuis, verlies door ziekte of pesterijen... Elk verlies vraagt om verwerking. Zeker na een heftige verlieservaring kan een rouwproces extra aandacht vragen.
Rouwen is een eenzame schommelbeweging tussen stilstaan bij het verlies en de draad van het leven weer oppakken, opnieuw in beweging komen.
Fases van het rouwproces
Kinderen van 0-2 jaar
Kinderen in deze leeftijd houden zich vast aan gedragsmatige schema’s om hun omgeving te leren kennen en begrijpen. Het verlies van een ouder op jonge leeftijd kan invloed hebben op de rest van het leven van een kind (Freud & Burlingham).
Kinderen van 3-5 jaar
Kenmerkend voor deze leeftijd is het magisch denken. Kinderen in deze leeftijd communiceren door middel van spel en fantasie. Deze kinderen kunnen nog niet bevatten dat de dood onomkeerbaar is en dat de overledene dus niet meer terugkomt. Daarom kunnen zij bijvoorbeeld steeds blijven vragen wanneer de overledene thuiskomt. Kinderen van 3-5 jaar kunnen bang zijn van het verdriet van een volwassene om een overledene. Zij hebben een grote behoefte aan een compleet gezin.
Kinderen van 6-8 jaar
Het kind begrijpt dat de dood onomkeerbaar is en dat de overledene niet meer terugkomt. Het kind kan oorzaak en gevolg nog niet goed koppelen en kan daarom zichzelf bijvoorbeeld de schuld geven. Of hij/zij is bang dat boze woorden / gedachten/ wensen kunnen leiden tot de dood van iemand anders. Het zelfvertrouwen van het kind is gekoppeld aan de ouders. Het kind ziet de overledene als een soort beschermengel of held en denkt dat deze op een speciale plek is (bijvoorbeeld de hemel).
Kinderen van 9-11 jaar
Kinderen in deze leeftijd kunnen oorzaak en gevolg beter koppelen. Zij hebben veel behoefte aan gedetailleerde informatie, zodat zij goede conclusies kunnen trekken. Zij zijn hulpvaardig naar de ouder maar vermijden hun eigen sterke emoties. De overledene kan als een coach of vriend worden gezien en zijn/haar ‘aanwezigheid’ kan worden gevoeld.
Kinderen van 12-14 jaar
Kinderen in deze leeftijd kunnen van buiten onverschillig lijken t.o.v. het overlijden van de dierbare. Zij trekken zich emotioneel terug van hun ouders. Lichamelijk treden er veranderingen op en hij/zij heeft ambivalente gevoelens t.a.v. (on)afhankelijkheid. Er is veel behoefte aan acceptatie door vrienden. Het kind kan meer egocentrisch worden. De overledene wordt vaak gezien als een soort rolmodel, gids of adviseur. Kinderen in deze leeftijd kunnen de behoefte hebben om gesprekken te voeren met de overledene, bezittingen of kleding van hem/haar te dragen.
Kinderen van 15-17 jaar
Kinderen in deze leeftijd kunnen verleden, heden en toekomst goed aan elkaar koppelen. Zij zijn minder ambivalent ten opzichte van (on)afhankelijkheid en kunnen zich het verdriet van anderen wel degelijk aantrekken. Het kind kan meer intieme relaties aangaan met leeftijdsgenoten. Het kind heeft meer begrip voor het gezin maar kan moeite hebben met heftige gebeurtenissen in de familie. Het kind kan zich zorgen maken om de eigen gezondheid en kan bang zijn om de toekomstige zelfstandigheid te managen. De aanwezigheid van de overledene kan duidelijk worden gevoeld door deze kinderen. Het kind probeert aan de verwachtingen/ wensen te voldoen van de overledene.
Kinderyoga en rouwverwerking
Kinderyoga leent zich hier bijzonder goed toe. Op een speelse manier breng je je aandacht in het nu, door beweging, ademhaling, meditatie en ontspanning. Yoga staat voor verbinding. Je maakt verbinding met jezelf, je lichaam, je hart en je diepste emoties. Zo voel je je eigen kracht. Je kan ook verbinding maken met de ander, met de groep, waardoor je uit je eenzame cocon breekt. Bovenal helpt yoga je om je opnieuw te verbinden met het leven. Wie met de dood in aanraking is gekomen, vindt dat vaak moeilijk. Het is belangrijk dat het kind ruimte krijgt om te voelen en zich te uiten. Verdriet en boosheid mogen er zijn. Juist door middel van ademoefeningen, meditatie, creatieve oefeningen en yogahoudingen kan een kind zich meer bewust worden van wat zich afspeelt in zijn haar lichaam en denken. Maar ook kan het leren om hiermee om te gaan. Vaak zie je dat het adempatroon ook verandert als een kind stress of spanning ervaart. Door middel van yoga leert het kind goed door te ademen als hij verdrietig, bang of boos is. Het kan zichzelf en anderen leren troosten en ontwikkelt inlevingsvermogen. Het ontwikkelt inzicht in oorzaak-gevolg.
Tips om spelenderwijs te werken aan rouwverwerking
1. Rouwspeelgoed
2. Rouwkoffer
3. Herinneringsboekje
Bekijk ook de 2 daagse training 'Rouwverwerking met kinderyoga'. Tijdens deze module krijg je inzicht in rouwverwerking bij kinderen en leer je waarom en hoe je yoga kan inzetten in de begeleiding van kinderen die met een verlies geconfronteerd worden. Je krijgt 4 volledig uitgewerkte themalessen, waarvan je er twee volledig gaat ervaren, je gaat dieper in op rouwdans, chakrayoga en emotieverwerking. Je krijgt voorbeelden van visualisaties, rituelen en creatieve verwerking. De focus van de training ligt op rouw na verlies door de dood, maar alle inzichten die je verwerft kunnen ook ingezet worden bij andere verlieservaringen.
Rouwen is een eenzame schommelbeweging tussen stilstaan bij het verlies en de draad van het leven weer oppakken, opnieuw in beweging komen.
Fases van het rouwproces
- Protest
- Wanhoop
- Losmaken/ onthechting
- Aanpassingsfase
- Erkenning
- Herkenning
- Verkenning
- Re-integratie
Kinderen van 0-2 jaar
Kinderen in deze leeftijd houden zich vast aan gedragsmatige schema’s om hun omgeving te leren kennen en begrijpen. Het verlies van een ouder op jonge leeftijd kan invloed hebben op de rest van het leven van een kind (Freud & Burlingham).
Kinderen van 3-5 jaar
Kenmerkend voor deze leeftijd is het magisch denken. Kinderen in deze leeftijd communiceren door middel van spel en fantasie. Deze kinderen kunnen nog niet bevatten dat de dood onomkeerbaar is en dat de overledene dus niet meer terugkomt. Daarom kunnen zij bijvoorbeeld steeds blijven vragen wanneer de overledene thuiskomt. Kinderen van 3-5 jaar kunnen bang zijn van het verdriet van een volwassene om een overledene. Zij hebben een grote behoefte aan een compleet gezin.
Kinderen van 6-8 jaar
Het kind begrijpt dat de dood onomkeerbaar is en dat de overledene niet meer terugkomt. Het kind kan oorzaak en gevolg nog niet goed koppelen en kan daarom zichzelf bijvoorbeeld de schuld geven. Of hij/zij is bang dat boze woorden / gedachten/ wensen kunnen leiden tot de dood van iemand anders. Het zelfvertrouwen van het kind is gekoppeld aan de ouders. Het kind ziet de overledene als een soort beschermengel of held en denkt dat deze op een speciale plek is (bijvoorbeeld de hemel).
Kinderen van 9-11 jaar
Kinderen in deze leeftijd kunnen oorzaak en gevolg beter koppelen. Zij hebben veel behoefte aan gedetailleerde informatie, zodat zij goede conclusies kunnen trekken. Zij zijn hulpvaardig naar de ouder maar vermijden hun eigen sterke emoties. De overledene kan als een coach of vriend worden gezien en zijn/haar ‘aanwezigheid’ kan worden gevoeld.
Kinderen van 12-14 jaar
Kinderen in deze leeftijd kunnen van buiten onverschillig lijken t.o.v. het overlijden van de dierbare. Zij trekken zich emotioneel terug van hun ouders. Lichamelijk treden er veranderingen op en hij/zij heeft ambivalente gevoelens t.a.v. (on)afhankelijkheid. Er is veel behoefte aan acceptatie door vrienden. Het kind kan meer egocentrisch worden. De overledene wordt vaak gezien als een soort rolmodel, gids of adviseur. Kinderen in deze leeftijd kunnen de behoefte hebben om gesprekken te voeren met de overledene, bezittingen of kleding van hem/haar te dragen.
Kinderen van 15-17 jaar
Kinderen in deze leeftijd kunnen verleden, heden en toekomst goed aan elkaar koppelen. Zij zijn minder ambivalent ten opzichte van (on)afhankelijkheid en kunnen zich het verdriet van anderen wel degelijk aantrekken. Het kind kan meer intieme relaties aangaan met leeftijdsgenoten. Het kind heeft meer begrip voor het gezin maar kan moeite hebben met heftige gebeurtenissen in de familie. Het kind kan zich zorgen maken om de eigen gezondheid en kan bang zijn om de toekomstige zelfstandigheid te managen. De aanwezigheid van de overledene kan duidelijk worden gevoeld door deze kinderen. Het kind probeert aan de verwachtingen/ wensen te voldoen van de overledene.
Kinderyoga en rouwverwerking
Kinderyoga leent zich hier bijzonder goed toe. Op een speelse manier breng je je aandacht in het nu, door beweging, ademhaling, meditatie en ontspanning. Yoga staat voor verbinding. Je maakt verbinding met jezelf, je lichaam, je hart en je diepste emoties. Zo voel je je eigen kracht. Je kan ook verbinding maken met de ander, met de groep, waardoor je uit je eenzame cocon breekt. Bovenal helpt yoga je om je opnieuw te verbinden met het leven. Wie met de dood in aanraking is gekomen, vindt dat vaak moeilijk. Het is belangrijk dat het kind ruimte krijgt om te voelen en zich te uiten. Verdriet en boosheid mogen er zijn. Juist door middel van ademoefeningen, meditatie, creatieve oefeningen en yogahoudingen kan een kind zich meer bewust worden van wat zich afspeelt in zijn haar lichaam en denken. Maar ook kan het leren om hiermee om te gaan. Vaak zie je dat het adempatroon ook verandert als een kind stress of spanning ervaart. Door middel van yoga leert het kind goed door te ademen als hij verdrietig, bang of boos is. Het kan zichzelf en anderen leren troosten en ontwikkelt inlevingsvermogen. Het ontwikkelt inzicht in oorzaak-gevolg.
Tips om spelenderwijs te werken aan rouwverwerking
1. Rouwspeelgoed
2. Rouwkoffer
3. Herinneringsboekje
Bekijk ook de 2 daagse training 'Rouwverwerking met kinderyoga'. Tijdens deze module krijg je inzicht in rouwverwerking bij kinderen en leer je waarom en hoe je yoga kan inzetten in de begeleiding van kinderen die met een verlies geconfronteerd worden. Je krijgt 4 volledig uitgewerkte themalessen, waarvan je er twee volledig gaat ervaren, je gaat dieper in op rouwdans, chakrayoga en emotieverwerking. Je krijgt voorbeelden van visualisaties, rituelen en creatieve verwerking. De focus van de training ligt op rouw na verlies door de dood, maar alle inzichten die je verwerft kunnen ook ingezet worden bij andere verlieservaringen.