Blog door: Mirjam van der Beek van Gelderen

Lesgeven aan dove kinderen doe je zo!

Als muziek-, zang- en yogadocent geef ik regelmatig les aan kinderen in het Speciaal Basisonderwijs en speciaal Voortgezet onderwijs. Hierdoor heb ik ervaring opgedaan met het lesgeven aan dove kinderen. In deze blog laat ik zien hoe je yoga en muziek kunt inzetten in een yogales voor dove en slechthorende kinderen en waar je als kinderyoga docent op moet letten.

Oorzaken van doofheid bij kinderen

Dove kinderen kunnen niet of zeer slecht horen. Doofheid kan erfelijk zijn maar ook zijn ontstaan door ziekte (bijvoorbeeld rodehond, hersenvliesontsteking of oorontsteking), medicijnvergiftiging, een afwijking in het trommelvlies, tumoren, veroudering of een ongeval. Er zijn kinderen die vanaf hun geboorte al doof zijn. Deze kinderen worden opgevoed met gebarentaal. Sommige dove kinderen kunnen praten, andere kinderen kunnen alleen gebaren. Er zit ook veel verschil tussen het taalbegrip en het wel of niet kunnen liplezen. Kinderen die na het derde levensjaar doof geworden zijn kunnen zich minder gelukkig in de ‘horende’ wereld en kunnen zij zich eenzaam voelen.  Als kinderyoga docent is het dus belangrijk om dove kinderen bij je les te betrekken. Samenwerkingsopdrachten tussen horende en dove kinderen kunnen hier een cruciale rol in spelen.

Kinderyoga is voor iedereen!

Vaak vinden dove kinderen het prettig om yogales te krijgen met andere dove kinderen, want dan kunnen ze onderling fijn kletsen in gebarentaal. Echter hoeft dat niet. Als een kind doof of slechthorend is, dan kan het in principe gewoon meedoen in je les. Het is wel goed om je te verdiepen in hoe je een doof kind het beste kan ondersteunen zodat het mee kan doen met de andere kinderen.

Wat is anders in de les?  

De kinderyoga docent zal vaak eerst voordoen, dan vertellen en uitleggen of de houding zichtbaar maken met een foto of plaatje. Wanneer nodig zal via lichamelijk contact aanwijzingen worden gegeven over de houding. Let hierbij op dat je hierbij eerst oogcontact hebt gemaakt, en dus niet zomaar achter de rug de persoon aanraakt, omdat deze dan kan schrikken.  In het binnenoor bevindt zich het evenwichtsorgaan: het labyrint. Wanneer een kind problemen heeft aan het binnenoor kan dit leiden tot gehoorverlies en problemen met balans. Hier moet je als kinderyogadocent dus rekening mee houden en het kind dus wellicht extra hulp bieden. Je kunt kinderen hierin ook elkaar laten helpen.

Wat is hetzelfde in de les?

Het lesdoel van yoga voor dove kinderen is hetzelfde als voor horende kinderen. Lesonderdelen zoals gronden, opwarmen, ademspel, houdingen, meditatie, ontspanning zijn het en begrippen zoals vertrouwen, samenwerken (lichaams)bewustzijn, etc. vormen de basiselementen van de kinderyoga lessen.

Waar moet je als docent op letten? 

• Maak oogcontact met de kinderen.
• Gebruik veel mimiek en handgebaren.
• Praat rustig en zorg dat je mondbewegingen goed te zien zijn.
• Gebruik een eenvoudige zinsopbouw.
• Ondersteun je verhaal met passende lichaamstaal.
• Maak zichtbaar met plaatjes wat je gaat doen.

Gebarentaal voor kinderen

Gebarentaal is een visuele taal die wordt gemaakt met je lichaamshouding, mimiek en handen. Wist je dat gebarentaal niet internationaal is? Er zijn wel 140 verschillende gebarentalen over de wereld! Gebarentaal is op een natuurlijke manier ontstaan. Gebarentaal heeft een eigen grammatica. Een tolk kan helpen om een brug te slaan tussen dove kinderen en horende mensen. Voor dove kinderen is gebarentaal enorm belangrijk. Deze taal is hun communicatie met de buitenwereld. Mede daarom voelen zij zich ook op hun best tussen andere dove kinderen.

ABCDEFG…het handalfabet…doe je mee?

Als kinderyoga docent voor dove kinderen is het fijn om het handalfabet te kennen. Er is een speciale handalfabet kinderyoga mat. Zo heb je een prachtige spiekbrief bij de hand! Wil je het handalfabet graag leren? Bekijk dan het filmpje:

Versjes kun je ondersteunen met gebarentaal. Zoals bijvoorbeeld: “Hansje Pansje Kevertje”. Daarna kan het liedje worden gedaan als onderlinge kindermassage op de rug.

Dierenyoga in gebarentaal

Mijn vader van werkt als leerkracht in het dovenonderwijs bij Kentalis. Speciaal voor deze blog heeft hij 10 dierenyoga gebaren voor jullie opgenomen! Bekijk het filmpje en leer de volgende 10 dierenyogahoudingen in gebarentaal: kat, hond, leeuw, adelaar, giraffe, muis, olifant, slang, kameel, aap.

DOWNLOAD GRATIS E-BOOK MET DE TIEN DIERENYOGA HOUDINGEN

Ontspanningsoefeningen in gebarentaal

De ontspanningsoefening in gebarentaal hoort bij de methode ‘Ik durf’ en is speciaal voor dove en slechthorende kinderen en jongeren met angst- en spanningsklachten.

De tastzin stimuleren

In een yogales voor dove kinderen kun je opdrachten doen die de tastzin, oftewel aanrakingszin, prikkelen. De huid van dove kinderen is gevoeliger voor trillingen, waardoor zij een hogere tastzin hebben dan kinderen die horend zijn.

1.  Het lopen van een blote voetenpad (met bijvoorbeeld sensory circles).
2. Aanraak en voelspelletjes zoals werken met massagematerialen zoals stekelballetjes, scrubhandschoen, kwastjes en veertjes.
3. Houdingen die je gaat doen op plaatjes bij de matten van de kinderen neerleggen of uitvergroten en op een bord hangen. Zo kunnen zij de volgorde van de les al zien, waardoor deze voorspelbaar wordt en zij het makkelijk mee kunnen volgen.

Trillingen voelen in je lijf

Al lijkt het gek, maar wist je dat je ook muziek kunt inzetten in een yogales voor dove kinderen? Bepaalde muziekinstrumenten geven namelijk trillingen die je goed in je lijf kunt voelen. Dit komt omdat je lichaam uit meer dan 70% water bestaat. Door het aanslaan van het instrument wordt het water in je lichaam in beweging gezet. Dove kinderen kunnen dan de trillingen goed voelen in hun lijf waardoor de adem rustig wordt.

1. Klankschaal 

Deze kun je op het lichaam of bij de voeten plaatsen, waardoor de trillingen waarneembaar zijn in het lichaam. Wanneer je water in een klankschaal doet, en deze bespeelt zijn de trillingen ook met het blote oog waarneembaar. Een ander leuk idee is om de trilling te voelen via een ballon. Bron foto: balansinjezelf.com

2.Monolina

Deze kun je op de buik van een kind kunt plaatsen. Om een activerend effect te creëren kun je hem van laag naar hoog spelen. En wanneer je de monolina van hoog naar laag bespeelt werkt deze ontspannend voor kinderen.

3.Tonguedrum

Dit is een instrument waar kinderen op kunnen zitten of liggen, terwijl zij deze zelf bespelen of een ander deze bespeelt. De zware klanken zijn goed voelbaar in het lichaam en werken daardoor aardend.

Creativiteit werkt!

Ook zijn creatieve opdrachten erg leuk om in de kinderyogales te verwerken zoals het maken van een mandala met schelpen, herfstbladeren of takjes uit het bos, het tekenen van een krachtdier met waskrijt of het schilderen van een wens. Als lesverwerking kun je ook gebruik maken van het kinderyoga kleurboek van Helen Purperhart.
Voor jongere kinderen kun je de les ook ondersteunen met prentenboeken. Maak je lesthema visueel. Werk je bijvoorbeeld rondom het thema zee? Laat de kinderen rondom een parachute staan heen en weer wapperen als golven of de wind. Of neem dierenbeeldjes, knuffels of handpandpoppen mee wanneer je werkt rondom het thema dierentuin of de kinderboerderij.

Heb je zelf ook nog tips? Deel je tip hieronder de blog.

Enthousiast over de blog? Deel je deze blog op je Facebook page. Of plaats een foto op Instagram met #kinderyogaclub of laat hieronder je reactie achter.